Ανατρέχοντας στο παρελθόν και μελετώντας παράλληλα την πλούσια ιστορία τούτου του χωριού, βλέπουμε ότι δεν είναι λίγοι αυτοί οι "αετονύχηδες", οι οποίοι κατά καιρούς σφετερίστηκαν και ποδοπάτησαν την πολιτιστική μας κληρονομιά για δικό τους όφελος.
Σε πολλές περιπτώσεις δυστυχώς αυτοί προέρχονταν μέσα από τον κλήρο.
Οι γεροντότεροι θυμούνται .........................
ακόμα και θεωρούν υπεύθυνο πολλών ληστρικών ενεργειών εις βάρος των εκκλησιαστικών κειμηλίων μας, έναν πρώην Μητροπολίτη, το όνομά του δε, έχει ταυτιστεί με το……πλιάτσικο.
Επειδή οι Οκτωνιάτες ήταν θρησκόληπτοι, ευκολόπιστοι, και εργατικοί, έχοντας κύριο μέλημά τους να θρέψουν τις πολυμελής φαμίλιες τους, δεν είχαν το χρόνο να ασχοληθούν με τα όσα διαδραματίζονταν τριγύρω τους ή έπεφταν θύματα της αγραμματοσύνης τους.
Έξι μεγάλα μοναστήρια υπήρξαν εδώ, Κουτσουρος, Κοτσικιάς, Καταρράκτης, Παπαβλασσά, Αη Γιάννης, και Άγιος Χαράλαμπος. Oλα είχαν μακραίωνη ιστορία και μετά βεβαιότητας είχαν διασωθεί πολλά κειμήλια και εικόνες αμύθητης αξίας. Όμως σχεδόν όλα μεταφέρθηκαν, εν αγνοία των Οκτωνιατών, σε άλλες Ιερές Μονές ή βρέθηκαν στα χέρια αρχαιοκαπήλων και από κει πέρασαν σε ιδιωτικές συλλογές έργων τέχνης, της Ελλάδα ή του εξωτερικού.
Εμείς θα αναφερθούμε σε τρία μοναδικά κειμήλια τα οποία είχαν δει και προσκυνήσει οι ηλικιακά μεγαλύτεροι συγχωριανοί μας, και πιθανόν (όσο είναι εν ζωή ακόμη κάποιοι άνθρωποι που ξέρουν), θα μπορούσαν να βρεθούν, και πιθανόν να επιστρέψουν στον τόπο μας.
Η λύρα της Ιεράς Μονής Καταρράκτη
Εκτιμάτε ότι πρόκειται για κειμήλιο πριν τον 14ο αιώνα, ένα ξύλο σε μορφή κρητικής ή ποντιακής λύρας, πάνω στο οποίο υπήρχε η αγιογραφία του Αγίου Δημητρίου. Βρέθηκε στον παραλία του Αγίου Μερκουρίου, από μοναχό της Ι.Μ Παπαβλασσά, και στάθηκε αφορμή να ιδρυθεί η Ι.Μ. Αγίου Δημητρίου (Καταρράκτη).. Μέχρι πριν 5-6 δεκαετίες φυλασσόταν στο μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους (Λευκών). Συγκεκριμένα ήταν σε ράφι εντός του ιερού, ενώ έφερε πάνω μία τσεκουριά, όπως το περιγράφουν τα ιστορικά συγγράμματα. Υπάρχουν μαρτυρίες πολλών εν ζωή συγχωριανών μας, ότι είχαν δει και προσκυνήσει το συγκεκριμένο κειμήλιο. Σήμερα παρ΄ ότι αναζητήθηκε και από εμάς, μας είπαν ότι…..δεν υπάρχει κάτι τέτοιο.
Η εικόνα της Παναγίας από την Τσούκα
Στις αρχές του 20ου αιώνα μία συγχωριανή μας, η Αμυγδαλιά Μάζη, έβλεπε κατ’ επανάληψη στο όνειρό της, ότι κάτω από έναν βράχο υπήρχε μία εικόνα της Παναγίας. Τελικά έπεισε τον ιερέα του χωριού μας να σκάψει εκεί. Μέσα σε μία μικρή σπηλιά, βρέθηκε αυτό το μοναδικό κειμήλιο το οποίο στάθηκε αφορμή για να κτιστεί εκεί η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής (Τσούκα).
Αρχικά είχε εκτεθεί για προσκύνημα εντός του Ναού, στη συνέχεια όμως η Μητρόπολη Καρυστίας και Σκύρου θεώρησε πως έπρεπε να σταλεί στο Άγιο Όρος προκειμένου να συντηρηθεί από ειδικούς αγιογράφους. Έκτοτε αγνοείται και δεν επέστρεψε ποτέ στον τόπο μας.
Η εικόνα των Αγίων Ταξιαρχών της Ι.Μ Κοτσικια
Προφανώς έπεσε στα χέρια αρχαιοκάπηλων, μέχρι το 1982 βρίσκονταν εντός της εκκλησίας των Αγίων Ταξιαρχών. Ήταν το στολίδι της ξακουστής και πολύ πλούσιας Ιεράς Μονής Κοτσικιά η οποία ήκμασε για πολλούς αιώνες, αλλά διαλύθηκε εξ αιτίας χρέους προς τους Τούρκους στις αρχές του 19ου αιώνα.
Είναι κρίμα αυτό που έχει συμβεί, και όλοι εμείς οι Οκτωνιάτες έχουμε μερίδιο ευθύνης. Διαχρονικά θεωρήσαμε μάταιο, το να προσπαθήσουμε να διασώσουμε την ιστορία μας.
Αν και έχουν παρέλθει αρκετά χρόνια, όσο υπάρχουν ακόμη εν ζωή, άνθρωποι που τουλάχιστον γνωρίζουν πολλά σχετικά με το που βρίσκονται αυτά τα κειμήλια, αξίζει να προσπαθήσουμε έστω και σήμερα, μήπως μπορέσουμε και ξαναφέρουμε κάτι στον τόπο μας. Το χρωστάμε στους………. προγόνους και τους απογόνους μας.
Επειδή οι Οκτωνιάτες ήταν θρησκόληπτοι, ευκολόπιστοι, και εργατικοί, έχοντας κύριο μέλημά τους να θρέψουν τις πολυμελής φαμίλιες τους, δεν είχαν το χρόνο να ασχοληθούν με τα όσα διαδραματίζονταν τριγύρω τους ή έπεφταν θύματα της αγραμματοσύνης τους.
Έξι μεγάλα μοναστήρια υπήρξαν εδώ, Κουτσουρος, Κοτσικιάς, Καταρράκτης, Παπαβλασσά, Αη Γιάννης, και Άγιος Χαράλαμπος. Oλα είχαν μακραίωνη ιστορία και μετά βεβαιότητας είχαν διασωθεί πολλά κειμήλια και εικόνες αμύθητης αξίας. Όμως σχεδόν όλα μεταφέρθηκαν, εν αγνοία των Οκτωνιατών, σε άλλες Ιερές Μονές ή βρέθηκαν στα χέρια αρχαιοκαπήλων και από κει πέρασαν σε ιδιωτικές συλλογές έργων τέχνης, της Ελλάδα ή του εξωτερικού.
Εμείς θα αναφερθούμε σε τρία μοναδικά κειμήλια τα οποία είχαν δει και προσκυνήσει οι ηλικιακά μεγαλύτεροι συγχωριανοί μας, και πιθανόν (όσο είναι εν ζωή ακόμη κάποιοι άνθρωποι που ξέρουν), θα μπορούσαν να βρεθούν, και πιθανόν να επιστρέψουν στον τόπο μας.
Η λύρα της Ιεράς Μονής Καταρράκτη
Εκτιμάτε ότι πρόκειται για κειμήλιο πριν τον 14ο αιώνα, ένα ξύλο σε μορφή κρητικής ή ποντιακής λύρας, πάνω στο οποίο υπήρχε η αγιογραφία του Αγίου Δημητρίου. Βρέθηκε στον παραλία του Αγίου Μερκουρίου, από μοναχό της Ι.Μ Παπαβλασσά, και στάθηκε αφορμή να ιδρυθεί η Ι.Μ. Αγίου Δημητρίου (Καταρράκτη).. Μέχρι πριν 5-6 δεκαετίες φυλασσόταν στο μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους (Λευκών). Συγκεκριμένα ήταν σε ράφι εντός του ιερού, ενώ έφερε πάνω μία τσεκουριά, όπως το περιγράφουν τα ιστορικά συγγράμματα. Υπάρχουν μαρτυρίες πολλών εν ζωή συγχωριανών μας, ότι είχαν δει και προσκυνήσει το συγκεκριμένο κειμήλιο. Σήμερα παρ΄ ότι αναζητήθηκε και από εμάς, μας είπαν ότι…..δεν υπάρχει κάτι τέτοιο.
Η εικόνα της Παναγίας από την Τσούκα
Στις αρχές του 20ου αιώνα μία συγχωριανή μας, η Αμυγδαλιά Μάζη, έβλεπε κατ’ επανάληψη στο όνειρό της, ότι κάτω από έναν βράχο υπήρχε μία εικόνα της Παναγίας. Τελικά έπεισε τον ιερέα του χωριού μας να σκάψει εκεί. Μέσα σε μία μικρή σπηλιά, βρέθηκε αυτό το μοναδικό κειμήλιο το οποίο στάθηκε αφορμή για να κτιστεί εκεί η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής (Τσούκα).
Αρχικά είχε εκτεθεί για προσκύνημα εντός του Ναού, στη συνέχεια όμως η Μητρόπολη Καρυστίας και Σκύρου θεώρησε πως έπρεπε να σταλεί στο Άγιο Όρος προκειμένου να συντηρηθεί από ειδικούς αγιογράφους. Έκτοτε αγνοείται και δεν επέστρεψε ποτέ στον τόπο μας.
Η εικόνα των Αγίων Ταξιαρχών της Ι.Μ Κοτσικια
Προφανώς έπεσε στα χέρια αρχαιοκάπηλων, μέχρι το 1982 βρίσκονταν εντός της εκκλησίας των Αγίων Ταξιαρχών. Ήταν το στολίδι της ξακουστής και πολύ πλούσιας Ιεράς Μονής Κοτσικιά η οποία ήκμασε για πολλούς αιώνες, αλλά διαλύθηκε εξ αιτίας χρέους προς τους Τούρκους στις αρχές του 19ου αιώνα.
Είναι κρίμα αυτό που έχει συμβεί, και όλοι εμείς οι Οκτωνιάτες έχουμε μερίδιο ευθύνης. Διαχρονικά θεωρήσαμε μάταιο, το να προσπαθήσουμε να διασώσουμε την ιστορία μας.
Αν και έχουν παρέλθει αρκετά χρόνια, όσο υπάρχουν ακόμη εν ζωή, άνθρωποι που τουλάχιστον γνωρίζουν πολλά σχετικά με το που βρίσκονται αυτά τα κειμήλια, αξίζει να προσπαθήσουμε έστω και σήμερα, μήπως μπορέσουμε και ξαναφέρουμε κάτι στον τόπο μας. Το χρωστάμε στους………. προγόνους και τους απογόνους μας.